Kayhan Karaca'nın Strasbourg'dan bildiriğine göre, Avrupa Konseyi'nin yürütme organı Bakanlar Komitesi, AİHM kararları gündemli toplantısı sonunda AİHM'nin Osman Kavala kararının uygulanış sürecinde Ankara ile teknik diyaloğu ön plana çıkaran politikasını sürdürerek üst düzey siyasi ve teknik görüşmelerin devam etmesini kararlaştırdı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarını ve kararların üye devletlerce infazını denetlemek üzere üç ayda bir kez bir araya gelen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 2024'ün ilk toplantısını 12-14 Mart arasında Strasbourg'da gerçekleştirmeye başlamıştı.
Selahattin Demirtaş için tahliye çağrısı
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Selahattin Demirtaş hakkındaki Türkiye tarafından infaz edilmeyen son AİHM kararını da ele aldı. Komite, AİHM kararı gereği Demirtaş'ın derhal serberst bırakılması çağrısını yineledi ve durumunda değişiklik olmaması halinde Haziran 2024'teki oturumlarında ikaz niteliğinde bir ara karar alacağı mesajı verdi.
Kavala için yaptırım kararı yok
Karaca'nın DW'de yayımlanan haberine göre AİHM kararı gereği Kavala'nın "derhal serbest bırakılması" için Ankara'ya yeniden çağrıda bulunan ve diyalog vurgusu yapan Komite, Ankara'ya yönelik bir yaptırım kararı almadı.
Komite, Kavala'nın avukatları ve kimi uluslararası sivil toplum kuruluşlarının Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinin (AKPM) Kavala dosyasında devreye girmesi için yaptıkları çağrılara da olumlu yanıt vermedi.
Konsey ve Türkiye arasındaki teknik görüşmeler
Kavala dosyası 13 Kasım 2023 tarihinde Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Marija Pejčinović Burić ile Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Ankara'da gerçekleşen görüşmelerinde ele alınmış, Bakanlar Komitesi bu ziyaret sonrası Aralık 2023'teki toplantılarında Mart 2024'e kadar üst düzey teknik temasların devam etmesi yönünde karar almıştı. Bu karar kapsamında Avrupa Konseyinden üst düzey bir heyet "Kavala'nın serbest bırakılması için Türk yargı sistemindeki mevcut yolları" görüşmek üzere 15 Şubat 2024 tarihinde Ankara'da temaslarda bulunmuştu.
Bakanlar Komitesinin aldığı kararda geçen yıl her düzeyde başlatılan diyalog sürecinin "yapıcı" ve "sonuç odaklı" devam etmesi çağrısı yer aldı. Bu bağlamda Anayasa Mahkemesinin Osman Kavala tarafından yapılmış bireysel başvuruları AİHM kararları temelinde ivedilikle inceleyip karara bağlamasına özellikle vurguda bulunuldu. Komitenin kararında, Osman Kavala serbest bırakılmadıkça Türkiye'nin "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden kaynaklanan yükümlülüklerini ve hukuk devleti ilkelerini ihlale devam edeceği" de özellikle not edildi.
AKPM şimdilik devreye girmiyor
Komite, AKPM'nin Kavala dosyasında devreye girmesine şimdilik sıcak bakmıyor. Kavala'nın avukatları ve kimi uluslararası sivil toplum kuruluşları (Human Rights Watch, The International Commission of Jurists, Turkey Human Rights Litigation Support Project) AKPM'nin 12 Ekim 2023 tarihli Osman Kavala kararı gereği Bakanlar Komitesi ile "Ortak Tamamlayıcı Prosedür" adı verilen sürecin başlatılması çağrısında bulunmuştu. Bugüne kadar somut olarak kullanılmayan bu yöntem, Bakanlar Komitesinde daha ziyade teknik düzeyde yürütülen diyalog sürecinin siyasi bir platform olan AKPM gündemine daha yoğun biçimde taşınması anlamına geliyor.
Geçtiğimiz haftalarda Kavala hakkında Strasbourg'a ayrıntılı bir dosya ileten uluslararası sivil toplum kuruluşları Bakanlar Komitesine AKPM'nin 12 Ekim 2023 tarihli kararını olduğu gibi benimsemesi çağrısında bulunmuştu. AKPM kararında, Avrupa Konseyi ve AB ülkelerinin, Osman Kavala hakkındaki AİHM kararının yerine getirilmemesi halinde "Magnitsky Mevzuatı" ya da benzeri hukuksal araçları kullanarak Ankara'ya spesifik yaptırımlar uygulamaları da istenmişti.
AİHM Osman Kavala kararı neydi?
AİHM kararlarının infazı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından denetleniyor. Bakanlar Komitesi, AİHM'nin 10 Aralık 2019 tarihli Osman Kavala kararı yerine getirilmediği gerekçesiyle 2 Şubat 2022 tarihinde Türkiye hakkında "ihlal prosedürü" adı verilen süreci başlatmış, bu kapsamda Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini AİHM'ye sormuş, AİHM 11 Temmuz 2022 tarihinde Osman Kavala kararının yerine getirilmediğine hükmetmişti.
Kavala'nın avukatları bu yıl Ocak ayında AİHM'e yeni bir dava başvurusunda bulundu. Başvuru AİHM'nin 2019 yılında verdiği kararla ilgili ihlal sürecinin devamı ve Kavala hakkında Türk mahkemeleri önünde 28 Eylül 2023 tarihinde kesinleşmiş mahkumiyet kararına ilişkin hak ihlali iddialarını kapsıyor. Başvuru henüz AİHM tarafından Türk hükümetine tebliğ edilmedi.
AKPM'nin her yıl insan hakları aktivistlerine verdiği Václav Havel İnsan Hakları Ödülü'ne geçen yıl Osman Kavala layık görülmüş, ödülü 9 Ekim 2023 tarihinde Strasbourg'da düzenlenen bir törenle Kavala adına eşi Ayşe Buğra Kavala almıştı.
