Türkiye’de avukatlar üzerindeki baskı ve tehdit, “savunma hakkı”nın önünde engel oluşturuyor. Savunma hakkının mahkeme salonları içinde ve dışında yok sayılması, toplu gözaltı ve tutuklamalar, barolara yönelik baskı ve soruşturmalar, avukatların müvekkilleri nedeniyle cezalandırılması avukatların karşı karşıya kaldığı başlıca riskleri oluşturuyor. Bu toplu gözaltı olaylarından biri de 12 Mart 2020’de yaşandı. Avukat Sevda Çelik Özbingöl, Diyarbakır, Şırnak ve Şanlıurfa’da düzenlenen ev baskınlarında, üç ilden 12 meslektaşıyla birlikte gözaltına alındı. Dokuz ay boyunca tutuklu yargılanan Özbingöl’e yargılama sonunda 11,5 yıl hapis cezası verildi.
20 yıldır Urfa’da avukatlık yapan Özbingöl, ağırlıklı olarak insan hakları alanında çalışıyor. Şanlıurfa Barosu’nun İnsan Hakları Merkezi ve Kadın Hakları Komisyonu, İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) Şanlıurfa Şubesi üyesi, HDP’nin Urfa İl Eski Eş Başkanı. Aynı zamanda HDP Eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’ın “terör örgütü propagandası yapmak” ve “silahlı terör örgütüne üye olmak” iddiasıyla Şanlıurfa 5. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılandığı davanın avukatı.
12 Mart 2020 sabahı üç ilde yapılan ev baskınları ile Diyarbakır Barosu’ndan Mesut Beştaş, Özkan Avcı, Zeynep Işık, Bahar Oktay ve Osman Çelik, Şanlıurfa Barosu’ndan Hidayet Enmek, Sevda Özbingöl Çelik, Emrah Baran, Hüseyin İzol, Metin Özbadem, Cemo Tüysüz ve Şeyhmus İnal ile Şırnak Barosu’ndan Gürgün Kadirhan gözaltına alındı.
Gözaltıların ardından pek çok meslek örgütü açıklama yaptı, Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu (FIDH) ve Dünya İşkenceyle Mücadele Örgütü (OMCT) ortaklığıyla oluşturulan İnsan Hakları Savunucularının Korunması için Gözlemevi, keyfi gözaltı ve adli tacizin, insan hakları alanında çalışan avukatların yürüttüğü meşru insan hakları faaliyetlerine yaptırım getirmek üzere gerçekleştirildiğini duyurdu ve şiddetle kınadı.
Avukatlık yaptığı için tutuklandı
Sevda Çelik Özbingöl’e Şanlıurfa 3. Sulh Ceza Hâkimliği’ndeki sorgusunda mesleki faaliyetleriyle ilgili sorular yöneltilirken, ayrıca gizli tanık “Rüzgar”ın beyanları da soruldu. Özbingöl ifadesinde, vekil ve müvekkil ilişkisi dışında bir faaliyeti olmadığını, gizli tanık beyanlarında geçen görüşmeleri mesleği nedeniyle yaptığını söyledi, kendisine sorulan isimlerin müvekkilleri olduğunu hatırlattı. Ancak hâkimlik 17 Mart 2020’de Sevda Çelik Özbingöl’ün “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçlamasıyla tutuklanmasına karar verdi.
Meslektaşları Özbingöl’ün tutuklanmasına tepki göstererek baro binası önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamada Özbingöl’ün mesleki faaliyetleri ve yine müvekkilleri ile yaptığı görüşmeler ve gizli tanık beyanıyla ile tutuklandığı vurgulandı.
Tutukluluğunun beşinci ayında hâkim karşısına çıktı
Sevda Çelik Özbingöl’ün ilk duruşması, yaklaşık beş aylık tutukluluğun ardından 27 Ağustos 2020 Perşembe günü, saat 09.00’da, Şanlıurfa 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Mahkeme, tutukluluğun devamına karar vererek davayı 25 Eylül 2020 tarihine erteledi.
İkinci duruşmaya Urfa Barosu Başkanı Abdullah Öncel, Antep, Diyarbakır ve Ankara barolarından avukatlar ile Özgürlükçü Hukukçular Derneği’ne (ÖHD) bağlı avukatlar da katıldı. Mahkeme, Özbingöl'ün beraat talebini reddederek, davayı 2 Ekim 2020 tarihine erteledi.
Bu duruşma da dosyada eksikler bulunduğu gerekçesiyle bir kez daha ertelendi ve mahkeme yeni duruşma tarihi olarak 17 Kasım 2020'yi verdi.
19 Ekim 2020'de, Avrupa Barolar ve Hukuk Dernekleri Konseyi (CCBE) Başkanı Ranko Pelicarić, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a, Sevda Çelik Özbingöl'ün tutukluluğunun devamına ilişkin endişelerini dile getirmek için bir mektup yazdı.
Savcı üç suçtan cezalandırılmasını istedi
17 Kasım 2020'de görülen üçüncü duruşmada savcı esas hakkındaki mütalaasını açıkladı. Savcılık mütalaasında Özbingöl’ün “silahlı terör örgütüne üye olmak”, “terör örgütü propagandası yapmak” ve “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlamalarıyla cezalandırılması talep edildi. Mahkeme heyeti tutukluluğun devamına karar verdi.
Dokuz ay sonra tahliye edildi
11 Aralık 2020'deki dördüncü duruşmada, dokuz aydır tutuklu olan Özbingöl, adli kontrol şartı ve yurtdışı yasağıyla tahliye edildi.
4 Nisan 2021'de İHD Urfa Şubesi'nin 16. Olağan Kongresi yapıldı ve Sevda Çelik Özbingöl Üst Kurul delegeliğine seçildi.
6 Nisan 2021'deki altıncı duruşmada savcı nihai mütalaasını verdi ve Özbingöl hakkında "silahlı terör örgütüne üye olmak” ve “terör örgütü propagandası yapmak" suçlarından cezalandırılmasını istedi. Mahkeme savunmaya süre vererek davayı 7 Haziran 2021'e erteledi.
7 Haziran 2021'deki karar duruşmasında mahkeme, Özbingöl'e “silahlı terör örgütüne üye olmak” suçlamasıyla 6,5 yıl, “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek”suçlamasıyla toplamda 3 yıl 9 ay, “silahlı terör örgütü propagandası yapmak” suçlamasıyla da 1 yıl 3 ay hapis cezası verdi. Özbingöl’e toplamda 11,5 yıl hapis cezası verilmiş oldu.
